Γραμματική 2ης ενότητας

2η ΕΝΟΤΗΤΑ    

ΡΩΤΑ ΤΟ ΝΕΡΟ ….ΤΙ ΤΡΕΧΕΙ

                            ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ

Κατηγορούμενο ονομάζεται η λέξη που δίνει μια ιδιότητα ή κάποιο χαρακτηριστικό στο υποκείμενο του ρήματος.

Το κατηγορούμενο βρίσκεται στην ίδια πτώση με το υποκείμενο , δηλαδή σε ονομαστική , και μπορεί να είναι ουσιαστικό , επίθετο ή μετοχή.

 Τα ρήματα που συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενο λέγονται συνδετικά.

Τέτοια ρήματα είναι τα: είμαι , φαίνομαι, γίνομαι, μοιάζω, εκλέγομαι, ονομάζομαι, θεωρούμαι κ.α.

   π.χ. Η Μαρία φαινόταν ικανοποιημένη.

          Η μαθήτρια ήταν άριστη.

          Ο Πέτρος εκλέχθηκε πρόεδρος.

                             Κάνε ΚΛΙΚ για ασκήσεις

                                   (πηγή :Κυριακίδης Αντώνιος)

                            ΤΑ ΡΗΜΑΤΑ   

                   ΩΦΕΛΩ-ΟΦΕΙΛΩ

ΩΦΕΛΩ  : σημαίνει βοηθώ κάποιον ,χρησιμεύω σε κάποιον , παρέχω κέρδος σε κάποιον

π.χ.  Η βροχή ωφελεί τα σπαρτά.

        Η ωφέλεια του διαβάσματος είναι μεγάλη.

        Η αλλαγή κλίματος τον ωφέλησε πολύ.

        Ωφελεί τους συνανθρώπους τους χωρίς να περιμένει κανένα αντάλλαγμα.

ΟΦΕΙΛΩ : σημαίνει χρωστώ κάτι σε κάποιον, είμαι υποχρεωμένος σε κάποιον για κάτι  που μου έκανε

π.χ.  Οφείλω πολλά στην οικογένειά  μου.

        Οι οφειλές του στην τράπεζα είναι μεγάλες.

        Ο οφειλέτης  πλήρωσε στην τράπεζα όσα χρωστούσε.

                          ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗ

Για να τονίσουμε μια ιδιότητα ενός προσώπου ή πράγματος , το συνδέουμε με κάτι άλλο πολύ γνωστό που έχει αυτή τη ιδιότητα πολύ έντονη. Αυτό το σχήμα ονομάζεται παρομοίωση. 

Για να φτιάξουμε μια παρομοίωση, χρησιμοποιούμε τις λέξεις :

 σαν,  όπως,  λες και   ή   μοιάζει με

 π.χ.  Κόκκινος σαν παπαρούνα.

         Πονηρός σαν αλεπού.

         Γλυκό σαν μέλι.

                      ΡΗΜΑΤΑ ΣΕ  -άω /ώ

Τα ρήματα που τελειώνουν σε –άω/-ώ (δεύτερη συζυγία) κλίνονται με το δικό τους ιδιαίτερο τρόπο στον Ενεστώτα και στον Παρατατικό της ενεργητικής φωνής και έχουν στα περισσότερα πρόσωπα διπλούς τύπους.

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ   ΦΩΝΗ
Ενεστώτας	Παρατατικός
εγώ        χτυπώ         ή  χτυπάω εσύ       χτυπάς αυτός   χτυπά           ή   χτυπάει εμείς    χτυπούμε     ή   χτυπάμε εσείς    χτυπάτε αυτοί   χτυπούν(ε)    ή  χτυπάν(ε)	χτυπούσα         ή    χτύπαγα   χτυπούσες              χτύπαγες   χτυπούσε                χτύπαγε  χτυπούσαμε             χτυπάγαμε  χτυπούσατε             χτυπάγατε  χτυπούσαν               χτύπαγαν

               Κάνε ΚΛΙΚ για ασκήσεις

                                        (πηγή :Κυριακίδης Αντώνιος)

         ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΣΕ     -ας

Τα αρσενικά ουσιαστικά σε –ας είναι ισοσύλλαβα και ανισοσύλλαβα.

Ισοσύλλαβα λέγονται τα ουσιαστικά που έχουν στον ενικό και στον πληθυντικό τον ίδιο αριθμό συλλαβών.

               π.χ.         ο ήρωας-οι ήρωες

Ανισοσύλλαβα λέγονται τα ουσιαστικά που έχουν  στον πληθυντικό αριθμό μία συλλαβή παραπάνω απ’ ό,τι  στον ενικό.

               π.χ.           ο καστανάς- οι καστανάδες

Ενικός       αριθμός
Ονομ. Γεν. Αιτ. Κλητ.	ο        μήνας   του     μήνα   το       μήνα    -         μήνα	ο       ψαράς  του   ψαρά  τον   ψαρά    -      ψαρά
Πληθυντικός      αριθμός
Ονομ. Γεν. Αιτ. Κλητ.	οι       μήνες  των     μηνών  τους   μήνες    -        μήνες	οι       ψαράδες   των    ψαράδων   τους  ψαράδες     -       ψαράδες

                     Κάνε ΚΛΙΚ 1 για ασκήσεις
                                Κάνε ΚΛΙΚ 2 για ασκήσεις

                                   (πηγή :Κυριακίδης Αντώνιος)

        ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ- ΑΡΚΤΙΚΟΛΕΞΑ

 Στις συντομογραφίες χρησιμοποιούμε τα πρώτα γράμματα ή κάποια γράμματα της λέξης . Στις περισσότερες συντομογραφίες σημειώνουμε τελεία ύστερα από σύμφωνο.

π.χ.   κ.ά.  , κτλ.  ,  γραμ. , τ.μ.  , π.χ.  , δηλ.  , χιλ. , μ.

Τα αρκτικόλεξα  είναι  οι  συντομογραφίες  που  σχηματίζονται  από  τα  αρχικά  γράμματα  των  λέξεων  ή  από  τις αρχικές  συλλαβές  των  λέξεων  μιας  φράσης. Διαβάζονται  σαν  μια  λέξη,  γράφονται  με  κεφαλαία  γράμματα χωρίς τελεία ανάμεσά τους (εκτός από την περίπτωση που μια λέξη αποδίδεται με δύο γράμματα στο ακρωνύμιο).

π.χ. ΕΕ (ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ)

      ΔΕΗ (ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ)

      Ε.ΥΔ.Α.Π. (ΕΤΑΙΡΙΑ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ    ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ  )

                 ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ

ΚΟΜΜΑ (,)

Το κόμμα(,) το χρησιμοποιούμε στο γραπτό λόγο για να δείξουμε μικρό σταμάτημα της φωνής και το χρησιμοποιούμε για να χωρίσουμε λέξεις ή και ολόκληρες προτάσεις μεταξύ τους.

Χωρίζουμε με κόμμα:

1)   λέξεις ασύνδετες, οι οποίες ανήκουν στο ίδιο μέρος του λόγου.

π.χ.   Αγόρασα μήλα, πορτοκάλια, μανταρίνια και αχλάδια.

2)   προτάσεις ασύνδετες

π.χ.   Φτάσαμε στο χωριό, παρκάραμε το αυτοκίνητο , πήραμε τις βαλίτσες και μπήκαμε στο σπίτι.

3)   την κλητική προσφώνηση από την υπόλοιπη πρόταση

π.χ.   Μαρία, έλα να με βοηθήσεις.

   

4) ένα επιφώνημα ή ένα  βεβαιωτικό ή ένα αρνητικό επίρρημα στην αρχή μιας φράσης.

π.χ.   Βεβαίως , θα έρθω.

    5) την επεξήγηση και την παράθεση

  π.χ.     Πήγαμε εκδρομή στην Κέρκυρα , ένα από τα ωραιότερα νησιά    του   Ιονίου.

    6) τις δευτερεύουσες προτάσεις από τις κύριες.

π.χ.   Έφυγε νωρίς , γιατί ένιωσε αδιαθεσία.

          Δεν χωρίζονται με κόμμα οι δευτερεύουσες ειδικές (ότι, που , πως) ,ενδοιαστικές (μην, μήπως ), βουλητικές (να),πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις καθώς και αυτές που συνδέονται με συμπλεκτικούς (και, ούτε μήτε) και διαχωριστικούς συνδέσμους (ή, είτε)

ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ

Η παρένθεση σημειώνεται για να βάλουμε μέσα σε αυτήν λέξεις ή ολόκληρες προτάσεις οι οποίες είτε επεξηγούν είτε συμπληρώνουν αυτά που λέγονται, κυρίως όταν αυτά δεν αποτελούν απαραίτητο συμπλήρωμά τους. Ακόμη στο τέλος μιας φράσης για να γραφτεί το όνομα αυτού που την είπε.

 π.χ.   Η πίστη είναι η δύναμη της ζωής (Τολστόι).

ΔΙΠΛΗ ΠΑΥΛΑ

Η διπλή παύλα χρησιμοποιείται όπως και η παρένθεση, μόνο που η λέξη ή η φράση που κλείνεται σε αυτήν θεωρείται σημαντικότερη.

π.χ.   Αναγκάστηκα – αφού όλοι οι υπόλοιποι έφυγαν- να κάνω μόνος μου όλη τη δουλειά.

               Κάνε ΚΛΙΚ για ασκήσεις ορθογραφίας

                                                (πηγή :Κυριακίδης Αντώνιος)