Οι «Παλιαπούλιες»
Ίσως για την υπόλοιπη Ελλάδα, Αποκριά να σημαίνει καρναβάλι, χορός, ξεφάντωμα, για το Άργος Ορεστικό όμως, Αποκριά σημαίνει «Παλιαπούλιες».
Στην αλάνα κάθε γειτονιάς το βράδυ της τελευταίας Κυριακής της Αποκριάς, ανάβουμε τις παλιαπούλιες, που είναι μεγάλοι κωνικοί σωροί από στοιβαγμένα αγκάθια, ξερόκλαδα, αποκλάδια.
Κάθε γειτονιά της πόλης αλλά και των περισσοτέρων οικισμών συμμετέχει με τη δική της παλιαπούλια. Στο έθιμο αυτό παρέες από κάθε γειτονιά μαζεύουν λεπτά ξύλα (τσάκνα), τα στήνουν σε μεγάλους σωρούς και το βράδυ, μετά τις 8, ανάβουν φωτιές, συνοδεία μουσικής, χορού και παραδοσιακών μεζέδων. Οι παλιαπούλιες βραβεύονται από τον Δήμο με χρηματικά έπαθλα.
Λένε πως το έθιμο της παλιαπούλιας έλκει την καταγωγή του από την παγανιστική πυρολατρεία και τις πανάρχαιες εθιμικές εκδηλώσεις γύρω από τη λατρεία του θεού Πάνα.
Σήμερα το έθιμο αναβιωμένο, διατηρεί όλα τα στοιχεία του. Όπως παλαιότερα έτσι και τώρα,για την προετοιμασία της Παλιαπούλιας παιδιά και έφηβοι από κάθε γειτονιά αρχίζουν το μάζεμα των αγκαθιών από εβδομάδες πριν. Οι μαχαλάδες ανταγωνίζονται μεταξύ τους για το ποιος θα συγκεντρώσει τα περισσότερα. Παιδιά, μικρά και μεγάλα, μεταφέρουν «τσάκνα», (έτσι λέμε τα αγκάθια που τα ξεριζώνουν απ 'τους φράκτες των χωραφιών), απ 'τα κλαδεμένα φυτώρια, απ 'το δασάκι δίπλα στον Αλιάκμονα.
Το πιο δύσκολο απ 'όλη τη διάρκεια του εθίμου αυτού, αλλά συγχρόνως και διασκεδαστικό, είναι η φύλαξη για βδομάδες ολόκληρες των αγκαθιών, που ο όγκος τους μεγαλώνει. Γι αυτό χρειάζεται η κάθε γειτονιά να βρει ένα καλό μέρος, ασφαλές, αποθήκες ή αυλές με ψηλά ντουβάρια. Γιατί τόσες προφυλάξεις;
Γιατί μέρος του εθίμου είναι το κλέψιμο. Παιδιά από μια γειτονιά επιχειρούν να κλέψουν έτοιμα μαζεμένα αγκάθια από την άλλη.
Η γειτονιά όμως που δέχεται μια τέτοια επιδρομή τη θεωρεί ντροπή και υποτιμητική πράξη γι' αυτό και το ανταποδίδει. Κι όσο πλησιάζει ο καιρός της Αποκριάς, οι μικροί φυλάνε με βάρδιες όλη τη νύχτα τα αποθηκευμένα αγκάθια τους.
Την Κυριακή της Αποκριάς απ' το πρωί στήνεται η παλιαπούλια. Στην κυριολεξία κτίζεται γύρω από έναν κορμό δένδρου, γερά στερεωμένο στη μέση μιας αλάνας, στρώνονται και πατιούνται τα διαδοχικά στρώματα των αγκαθιών, που πρέπει να είναι πολλά και πυκνά, γιατί στον τελικό διαγωνισμό κριτήριο για τη βράβευση είναι εκτός απ' το μέγεθος και η διάρκεια της πυράς.
Το βράδυ, γείτονες και παιδιά φυλάγουν, μη τους ανάψει κανείς τη φωτιά από άλλη γειτονιά, γιατί ο ανταγωνισμός υπαγορεύει, όχι ποιος μαχαλάς θα ανάψει την παλιαπούλια του πρώτος, αλλά ποιος τελευταία. Γιατί σκοπός είναι να συγκεντρώσουν περισσότερο κόσμο για το τελικό γλέντι. Έτσι οι Αργείτες μετακινούνται γρήγορα απ' τη μια στην άλλη γειτονιά.
Το άναμμα με άχυρο ή με πετρέλαιο ολόγυρα στη βάση της παλιαπούλιας την κάνει να μπουμπουνίζει, γι' αυτό κι αλλιώς τις φωτιές τις λέμε μπουμπούνες.
Τα μικρά παιδιά απολαμβάνουν τώρα τους κόπους τόσων ημερών. Όσο πιο ψηλά πάνε οι φλόγες της φωτιάς , τόσο πιο περήφανα νιώθουν για τη γειτονιά τους. Με βεγγαλικά, πιστολιές, «πράτσα-προύτσα» και «στράκα-στρούκες» -φτιαγμένες από τον ήχο τους οι λέξεις –κορυφώνεται η διασκέδασή τους. Γύρω πό τη φωτιά στήνεται χορός και φαγοπότι. Αργά τη νύχτα της Παλιαπούλιας, όταν η φωτιά χαμηλώνει, οι νέοι πηδούν από πάνω τρεις φορές.
ΤΟ «ΧΑΣΚΑ» ή « ΧΑΣΚΑΡΙ»Το ίδιο βράδυ, είτε στα σπίτια είτε γύρω από τις φωτιές, τελείται κι άλλο ένα έθιμο της Αποκριάς, συμβολικό, το «χάσκα» ή «χάσκαρι», από το ρήμα χάσκω. Στον ξύλινο κλώστη–πλάστη της πίτας δένουν με μια κλωστή ένα βρασμένο αυγό. Αραδιάζονται όλοι και δοκιμάζουν να το χάψουν, καθώς περνάει αιωρούμενο από μπροστά τους. Εξάλλου είναι διασκεδαστικό το θέαμα, να κυνηγά κανείς με ανοιχτό το στόμα ένα αβγό, που κινείται κρεμασμένο.
Οι παλιοί πάντως για την ερμηνεία του εθίμου αυτού έλεγαν: «το στόμα κλείνει την Τυρινή της Κυριακής μ ΄ένα αβγό, για ν' ανοίξει το Πάσχα πάλι με αβγό». Έτσι συμβόλιζαν αυτή την περίοδο της νηστείας.
Με όλα αυτά τα έθιμα της Αποκριάς, την Παλιαπούλια, που καίει και καθαρίζει τα αγκάθια απ΄ τα χωράφια, τον καθαρτικό χορό και το πήδημα πάνω από τη φωτιά,το «χάσκαρι» εξηγείται πως με το γιόρτασμα της Αποκριάς και της Καθαροδευτέρας στον τόπο μας μπαίνουμε στη Μεγάλη Σαρακοστή, που για μας όπως και για τους άλλους Έλληνες, σημαίνουν μέρες νηστείας και μέρες ψυχικού και σωματικού καθαρισμού.
Πηγή: http://www.argosorestiko.gr
Ίσως για την υπόλοιπη Ελλάδα, Αποκριά να σημαίνει καρναβάλι, χορός, ξεφάντωμα, για το Άργος Ορεστικό όμως, Αποκριά σημαίνει «Παλιαπούλιες».
Στην αλάνα κάθε γειτονιάς το βράδυ της τελευταίας Κυριακής της Αποκριάς, ανάβουμε τις παλιαπούλιες, που είναι μεγάλοι κωνικοί σωροί από στοιβαγμένα αγκάθια, ξερόκλαδα, αποκλάδια.
Κάθε γειτονιά της πόλης αλλά και των περισσοτέρων οικισμών συμμετέχει με τη δική της παλιαπούλια. Στο έθιμο αυτό παρέες από κάθε γειτονιά μαζεύουν λεπτά ξύλα (τσάκνα), τα στήνουν σε μεγάλους σωρούς και το βράδυ, μετά τις 8, ανάβουν φωτιές, συνοδεία μουσικής, χορού και παραδοσιακών μεζέδων. Οι παλιαπούλιες βραβεύονται από τον Δήμο με χρηματικά έπαθλα.
Λένε πως το έθιμο της παλιαπούλιας έλκει την καταγωγή του από την παγανιστική πυρολατρεία και τις πανάρχαιες εθιμικές εκδηλώσεις γύρω από τη λατρεία του θεού Πάνα.
Σήμερα το έθιμο αναβιωμένο, διατηρεί όλα τα στοιχεία του. Όπως παλαιότερα έτσι και τώρα,για την προετοιμασία της Παλιαπούλιας παιδιά και έφηβοι από κάθε γειτονιά αρχίζουν το μάζεμα των αγκαθιών από εβδομάδες πριν. Οι μαχαλάδες ανταγωνίζονται μεταξύ τους για το ποιος θα συγκεντρώσει τα περισσότερα. Παιδιά, μικρά και μεγάλα, μεταφέρουν «τσάκνα», (έτσι λέμε τα αγκάθια που τα ξεριζώνουν απ 'τους φράκτες των χωραφιών), απ 'τα κλαδεμένα φυτώρια, απ 'το δασάκι δίπλα στον Αλιάκμονα.
Το πιο δύσκολο απ 'όλη τη διάρκεια του εθίμου αυτού, αλλά συγχρόνως και διασκεδαστικό, είναι η φύλαξη για βδομάδες ολόκληρες των αγκαθιών, που ο όγκος τους μεγαλώνει. Γι αυτό χρειάζεται η κάθε γειτονιά να βρει ένα καλό μέρος, ασφαλές, αποθήκες ή αυλές με ψηλά ντουβάρια. Γιατί τόσες προφυλάξεις;
Γιατί μέρος του εθίμου είναι το κλέψιμο. Παιδιά από μια γειτονιά επιχειρούν να κλέψουν έτοιμα μαζεμένα αγκάθια από την άλλη.
Η γειτονιά όμως που δέχεται μια τέτοια επιδρομή τη θεωρεί ντροπή και υποτιμητική πράξη γι' αυτό και το ανταποδίδει. Κι όσο πλησιάζει ο καιρός της Αποκριάς, οι μικροί φυλάνε με βάρδιες όλη τη νύχτα τα αποθηκευμένα αγκάθια τους.
Την Κυριακή της Αποκριάς απ' το πρωί στήνεται η παλιαπούλια. Στην κυριολεξία κτίζεται γύρω από έναν κορμό δένδρου, γερά στερεωμένο στη μέση μιας αλάνας, στρώνονται και πατιούνται τα διαδοχικά στρώματα των αγκαθιών, που πρέπει να είναι πολλά και πυκνά, γιατί στον τελικό διαγωνισμό κριτήριο για τη βράβευση είναι εκτός απ' το μέγεθος και η διάρκεια της πυράς.
Το βράδυ, γείτονες και παιδιά φυλάγουν, μη τους ανάψει κανείς τη φωτιά από άλλη γειτονιά, γιατί ο ανταγωνισμός υπαγορεύει, όχι ποιος μαχαλάς θα ανάψει την παλιαπούλια του πρώτος, αλλά ποιος τελευταία. Γιατί σκοπός είναι να συγκεντρώσουν περισσότερο κόσμο για το τελικό γλέντι. Έτσι οι Αργείτες μετακινούνται γρήγορα απ' τη μια στην άλλη γειτονιά.
Το άναμμα με άχυρο ή με πετρέλαιο ολόγυρα στη βάση της παλιαπούλιας την κάνει να μπουμπουνίζει, γι' αυτό κι αλλιώς τις φωτιές τις λέμε μπουμπούνες.
Τα μικρά παιδιά απολαμβάνουν τώρα τους κόπους τόσων ημερών. Όσο πιο ψηλά πάνε οι φλόγες της φωτιάς , τόσο πιο περήφανα νιώθουν για τη γειτονιά τους. Με βεγγαλικά, πιστολιές, «πράτσα-προύτσα» και «στράκα-στρούκες» -φτιαγμένες από τον ήχο τους οι λέξεις –κορυφώνεται η διασκέδασή τους. Γύρω πό τη φωτιά στήνεται χορός και φαγοπότι. Αργά τη νύχτα της Παλιαπούλιας, όταν η φωτιά χαμηλώνει, οι νέοι πηδούν από πάνω τρεις φορές.
ΤΟ «ΧΑΣΚΑ» ή « ΧΑΣΚΑΡΙ»Το ίδιο βράδυ, είτε στα σπίτια είτε γύρω από τις φωτιές, τελείται κι άλλο ένα έθιμο της Αποκριάς, συμβολικό, το «χάσκα» ή «χάσκαρι», από το ρήμα χάσκω. Στον ξύλινο κλώστη–πλάστη της πίτας δένουν με μια κλωστή ένα βρασμένο αυγό. Αραδιάζονται όλοι και δοκιμάζουν να το χάψουν, καθώς περνάει αιωρούμενο από μπροστά τους. Εξάλλου είναι διασκεδαστικό το θέαμα, να κυνηγά κανείς με ανοιχτό το στόμα ένα αβγό, που κινείται κρεμασμένο.
Οι παλιοί πάντως για την ερμηνεία του εθίμου αυτού έλεγαν: «το στόμα κλείνει την Τυρινή της Κυριακής μ ΄ένα αβγό, για ν' ανοίξει το Πάσχα πάλι με αβγό». Έτσι συμβόλιζαν αυτή την περίοδο της νηστείας.
Με όλα αυτά τα έθιμα της Αποκριάς, την Παλιαπούλια, που καίει και καθαρίζει τα αγκάθια απ΄ τα χωράφια, τον καθαρτικό χορό και το πήδημα πάνω από τη φωτιά,το «χάσκαρι» εξηγείται πως με το γιόρτασμα της Αποκριάς και της Καθαροδευτέρας στον τόπο μας μπαίνουμε στη Μεγάλη Σαρακοστή, που για μας όπως και για τους άλλους Έλληνες, σημαίνουν μέρες νηστείας και μέρες ψυχικού και σωματικού καθαρισμού.
Πηγή: http://www.argosorestiko.gr